مقدار صحیح مصرف دارو:
مقدار مصرف دارو را پزشک تعیین می کند، ولی مقدار مصرف معمول این دارو به شرح زیر است:
- مصرف در بزرگسالان:
• مصرف در درمان ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریه:
۱۵ میلیگرم دو بار در روز به مدت ۲۱ روز و سپس ۲۰ میلیگرم یکبار در روز
• مصرف در پیشگیری از ترومبوآمبولی وریدی پس از جراحیهای تعویض مفصل زانو:
۱۰ میلیگرم یکبار در روز به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز
(اولین دوز دارو حداقل ۶ الی ۱۰ ساعت پس از عمل جراحی شروع شود.)
• مصرف در پیشگیری از ترومبوآمبولی وریدی پس از جراحیهای تعویض مفصل ران:
۱۰ میلیگرم یکبار در روز به مدت ۳۵ روز
(اولین دوز دارو حداقل ۶ الی ۱۰ ساعت پس از عمل جراحی شروع شود.)
• مصرف در پیشگیری از حوادث جدی قلبی عروقی در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر و یا بیماری عروق محیطی:
5/2 میلیگرم دو بار در روز به همراه مصرف روزانه دوز پایین آسپرین
• مصرف در پیشگیری از سکته و یا آمبولی در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی غیر دریچهای:
۲۰ میلیگرم در روز (همراه شام)
- مصرف در کودکان:
ایمنی و اثربخشی مصرف این دارو در کودکان به اثبات نرسیده است.
- مصرف در سالمندان:
مصرف این دارو در افراد سالمند باید با احتیاط صورت گیرد. به واسطه کاهش کلیرانس این دارو در سالمندان، غلظت خونی دارو در مقایسه با سایر افراد بیشتر است. احتمال بروز خونریزی و وقایع ترومبوتیک به دنبال مصرف ریواروکسابان در سالمندان بیشتر است؛ ولی از نظر کارایی تفاوتی وجود ندارد.
- نحوه مصرف دارو در نارسایی کبدی:
• مصرف دارو در نارسایی خفیف: نیاز به تعدیل دوز نمیباشد.
• مصرف این دارو در بیماران مبتلا به نارسایی متوسط تا شدید کبدی (Child pugh class B or C) توصیه نمیشود.
- نحوه مصرف دارو در نارسایی کلیوی به شرح ذیل است:
• مصرف در درمان ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریه:
کلیرانس کراتینین ≥۳۰ میلیلیتر در دقیقه: نیاز به تعدیل دوز نمیباشد.
کلیرانس کراتینین<۳۰ میلیلیتر در دقیقه: مصرف دارو توصیه نمی شود.
•مصرف در پیشگیری از ترومبوآمبولی وریدی پس از جراحیهای تعویض مفصل ران و زانو:
کلیرانس کراتینین >۵۰ میلیلیتر در دقیقه: نیاز به تعدیل دوز نمیباشد.
کلیرانس کراتینین ۳۰ الی ۵۰ میلیلیتر در دقیقه: نیاز به تعدیل دوز نمیباشد. با احتیاط مصرف شود و بیمار از نظر بروز خونریزی پایش شود. در صورت وقوع نارسایی حاد کلیوی مصرف دارو متوقف شود.
کلیرانس کراتینین <۳۰ میلیلیتر در دقیقه: از مصرف دارو خودداری شود.
• مصرف در پیشگیری از سکته و یا آمبولی در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی غیر دریچهای:
کلیرانس کراتینین >۵۰ میلیلیتر در دقیقه: نیاز به تعدیل دوز نمیباشد.
کلیرانس کراتینین ۱۵ الی ۵۰ میلیلیتر در دقیقه:
دوز پیشنهادی ۱۵ میلیگرم یکبار در روز (همراه غذا) میباشد. در صورت وقوع نارسایی حاد کلیوی مصرف دارو متوقف شود.
کلیرانس کراتینین< ۱۵ میلیلیتر در دقیقه: بهتر است از مصرف دارو خودداری شود.
نحوه صحیح مصرف دارو:
- بسته به نوع پاسخ شما به درمان، پزشك ممكن است دوز بالاتر يا پايين ترى را تجويز كند.
- از مصرف مقادير بيشتر از دستور پزشك خوددارى كنيد.
- قرصهای ریواروکسابان ۱۵ میلیگرمی و بیشتر، همراه غذا مصرف گردد.
- در صورتی که بیمار مشکل در بلع داشته باشد، میتواند قرص را خرد نموده، با آب و یا پوره سیب مخلوط کرده و بلافاصله پس از تهیه مصرف نماید.
- در بیمارانی که از طریق لوله بینی-معدی تغذیه میشوند، قرص خرد شده را در ۵۰ میلیلیتر آب مخلوط کرده و تا حداکثر ۴ ساعت پس از تهیه مصرف شود. قرصهای ریواروکسابان ۱۵ میلیگرمی و بیشتر بلافاصله پس از تغذیه مصرف گردد.
- در صورت مصرف یکبار در روز قرصهای ۱۰، ۱۵ و ۲۰ میلیگرمی ریواروکسابان و فراموش کردن یک نوبت مصرف دارو، به محض به یاد آوردن در همان روز، دارو را مصرف کنید و سپس مصرف دارو را طبق برنامه قبلی ادامه دهید. اما اگر تقریباً زمان مصرف نوبت بعدی فرا رسیدهاست، از مصرف آن و یا دو برابر کردن مقدار مصرف بعدی خودداری نمایید.
- در صورت مصرف دو بار در روز قرص ۱۵ میلیگرمی ریواروکسابان و فراموش کردن یک نوبت مصرف دارو، به محض به یاد آوردن در همانروز، دارو را مصرف نمایید (امکان مصرف ۳۰ میلیگرم یکجا در این شرایط وجود دارد) و سپس مصرف دارو را طبق برنامه قبلی ادامه دهید.
منع مصرف دارو:
در صورت وجود هرگونه سابقه حساسیت به ریواروکسابان یا سایر اجزای فرمولاسیون، وجود خونریزی فعال و یا شرایطی که احتمال خونریزی جدی را افزایش دهد (بیماران مبتلا به سیروز کبدی همراه با اختلالات انعقادی، زخمهای گوارشی فعال، ایسکمی و یا خونریزی مغزی و ...)، مصرف داروهای مهارکننده قوی CYP3A4( کتوکونازول، ایتراکونازول، ریتوناویر و...) از مصرف این دارو خودداری شود.
هشدارها/احتیاطات:
- شایعترین عارضه به دنبال مصرف داروهای ضدانعقاد خوراکی مستقیم (DOACs) خونریزی است؛ خونریزیهای جدی (مغزی، گوارشی، فوقکلیوی و چشمی) در اثر مصرف ریواروکسابان گزارش شدهاست. احتمال بروز خونریزی در بیماران مبتلا به اندوکاردیت باکتریایی، اختلالات خونی (ترومبوسیتوپنی، هموفیلی و سایر بیماریهای خونریزیدهنده)، خونریزی (مغزی، گوارشی، چشمی و ریوی)، سكته مغزی خونریزیدهنده، پرفشاری خون شدید کنترل نشده، نارسایی شدید کبدی و کلیوی، رتینوپاتی، بیمارانی که از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، داروهای ضد پلاکت و یا سایر داروهای ضدانعقاد خون استفاده میکنند و بلافاصله پس از جراحیهای مغز و سایر جراحیهای ماژور و روشهای تهاجمی بیشتر است.
بیمار باید همواره از نظر علائم خونریزی (ضعف، گیجی، ادم، وجود خون در ادرار و مدفوع و ...) بررسی شود.
- از قطع مصرف ناگهانی دارو بدون مشورت با پزشک معالج جداً خودداری نمایید. قطع مصرف زودهنگام دارو، خطر حوادث ترومبوتیک (ایجاد لخته در خون) را افزایش میدهد.
- مصرف این دارو در بیماران مبتلا به نارسایی شدید کبدی توصیه نمیشود.
- مصرف این دارو در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی باید با احتیاط صورت گیرد. (برای اطلاعات بیشتر به بخش نحوه مصرف دارو در نارسایی کلیوی مراجعه شود.)
- مصرف این دارو در بیماران مبتلا به سندرم آنتیفسفولیپید و با سابقه ترومبوز توصیه نمیشود.
- مصرف این دارو در بیماران با دریچه قلب مصنوعی، تنگی متوسط تا شدید دریچه میترال و روماتیسم شدید قلبی توصیه نمیشود.
- در حال حاضر مصرف این دارو در دوران بارداری وشیردهی توصیه نمی شود.
مصرف در بارداری و شیردهی:
اطلاعات موجود در خصوص ایمنی مصرف این دارو در بارداری محدود است، لذا مصرف آن در این دوران توصیه نمیشود. در صورت وجود احتمال بارداری از روشهای مطمئن پیشگیری از بارداری استفاده نمایید. اين دارو در بانوانی که قصد بارداری دارند و یا باردار هستند، بهتر است با داروی ضدانعقاد مناسب تعويض شود.
ریواروکسابان در شیر مادر ترشح میشود و تصمیمگیری در خصوص قطع مصرف دارو و یا شیردهی بر عهده پزشک متخصص است. با این وجود، تا مشخص شدن وضعیت ایمنی داروهای ضدانعقاد خوراکی مستقیم (DOACs) در دوران شیردهی، مصرف این داروها در بانوان شیرده توصیه نمیشود.
عوارض جانبی دارو:
هر دارو به موازات اثرات درمانی ممکن است منجر به بروز برخی عوارض ناخواسته شود، اگرچه همه این عوارض در یک فرد دیده نمی شود اما در صورت بروز هر مشکلی به پزشک خود مراجعه نمایید.
عوارض شایع( کمتر از یک در پنج نفر): خونریزی
عوارض ناشایع: دردهای شکمی، گیجی، بیخوابی، اضطراب، افسردگی، خستگی، سنکوپ، خارش، تاول، ترشح از زخم، درد شکمی، افزایش آنزیمهای کبدی، کمر درد، گرفتگی عضلانی و پا درد
عوارض نادر: شوک آنافیلاکسی، آنژیوادم، واکنش حساسیتی، آگرانولوسیتوز(افت گلبولهای سفید)، ترومبوسیتوپنی (افت پلاکت خون)، سندرم استیون جانسون، خونریزی مغزی، خونریزی پشت صفاقی، خونریزی در چشم، کاهش هموگلوبین، هماتوم نخاعی، هپاتیت، آسیب کبدی، زردی (یرقان)، کلستاز و همیپارزی (فلج نسبی)
عوارض با فراوانی نامشخص: خونریزی ریوی و برونشکتازی
در صورت مصرف اتفاقی بیش از مقدار توصیه شده، سریعاً با پزشک یا دکتر داروساز خود مشورت نمایید و در صورت لزوم به مرکز درمانی مراجعه کنید.
تداخلات دارویی:
اگر داروهای زیر را مصرف میکنید قبل از مصرف این دارو حتماً با پزشک یا دکتر داروساز مشورت نمایید:
- سایر داروهای ضدانقعاد خون و ضدپلاکت (آسپرین، آپیکسابان، دابیگاتران، فونداپارینوکس، وارفارین، هپارین، انوکساپارین، کلوپیدوگرل و ...)
- داروهای مهارکننده قوی آنزیم CYP3A4 و P-گليكوپروتئين (کتوکونازول، ایتراکونازول، ریتوناویر و ...)
- داروهای القاکننده قوی آنزیم CYP3A4و P-گليكوپروتئين (كاربامازپين، فنیتوئین، ریفامپین، گیاه علف چای (St. John’s wort) و ...)
- داروهای ضدبارداری حاوی استروژن و پروژسترون
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
- میفپریستون
-کلاریترومایسین
- اریترومایسین (سیستمیک)
- گیاهانی با خواص ضدانعقاد خون (زردچوبه، زنجبیل، جینسینگ، جینکو بیلوبا، سیر و ...)
- مکمل امگا ۳ و ویتامین E
فارماكوديناميک دارو (مکانیسم اثر):
این دارو به واسطه مهار مستقیم، انتخابی و قابلبرگشت فاکتور Xa در هر دو مسیر انعقادی داخلی و خارجی، مانع از فعال شدن پلاکتها و همچنین تشکیل لخته میشود.
عملکرد فارماکوکینتیک دارو:
فراهمیزیستی خوراکی دارو بسته به دوز مصرفی متفاوت است. فراهمیزیستی دوزهای 5/2 تا ۱۰ میلیگرم، ٪۱۰۰-۸۰ و دوز ۲۰ میلیگرم، ٪۶۶ میباشد (فراهمیزیستی در صورتی که دارو همراه غذا مصرف شود، افزایش مییابد) . نیمهعمر دارو ۵ الی ۹ ساعت (در افراد سالمند ۱۱ الی ۱۳ ساعت) است. متابوليسم دارو کبدی و دفع آن از طریقه کلیه (٪۶۶) و کبد (٪۲۸) میباشد.
شرايط نگهدارى دارو:
- دارو را دور از دسترس کودکان نگهداری نمایید.
- دارو را در جای خشک و در دمای کمتر از ۳۰ درجه سانتیگراد، نگهداری کنید.
- از مصرف داروهای تاریخ گذشته خودداری کنید.